Historia SBP

 

"Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich (SBP) jest - zgodnie ze statutem - organizacją społeczną o charakterze fachowym i naukowym. Zrzesza osoby związane zawodowo lub naukowo ze sprawami bibliotekarstwa i informacji naukowej. Do SBP należą bibliotekarze różnych specjalizacji, niezależnie od usytuowania biblioteki w strukturze resortowej.

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich wywodzi się z powstałej w 1915 roku w Warszawie Komisji Historii Książnic i Wiedzy Bibliotecznej Towarzystwa Miłośników Historii. W 1917 roku członkowie komisji powołali Związek Bibliotekarzy Polskich, pierwszą organizację skupiającą bibliotekarzy w kraju odzyskującym niepodległość. Rok 1917 uznajemy za początek działalności naszego stowarzyszenia. Pierwszym przewodniczącym związku został Ignacy Tadeusz Baranowski, dyrektor Biblioteki Ordynacji Krasińskich. Pod koniec 1917 roku ZBP liczył 117 członków. Praca w związku odbywała się w Sekcjach i Komisjach oraz Kołach. Problemy, jakie stanęły przed odradzającym się bibliotekarstwem polskim po odzyskaniu niepodległości, były następujące:

  1. Zagadnienie polityki bibliotecznej, tj. kształtowania zasad organizacji bibliotekarstwa w kraju.
  2. Organizacja pracy bibliotek, w tym normalizacja czynności bibliotecznych, ulepszenie aparatu bibliotecznego.
  3. Zawód bibliotekarz: kształcenie pracowników bibliotecznych, wymagania kwalifikacyjne. Ustalenie pragmatyki zawodowej.

W wolnej Polsce, związek podjął różnorodne działania na rzecz czytelnictwa, propagował i inicjował tworzenie bibliotek i czytelń, gromadzenie zbiorów bibliotecznych, pracowni bibliograficznych, tanich wydawnictw oraz wydawanie czasopism i prac z dziedziny bibliologii i bibliografii. Związek dbał o profesjonalne umiejętności bibliotekarzy poprzez prowadzone dokształcanie. Dzięki tej działalności, środowisko bibliotekarskie zyskało na znaczeniu i skuteczniej wpływało na ustawodawstwo rządowe oraz opinię publiczną w sprawach bibliotekarstwa i czytelnictwa.

Szczególnie ważnym wydarzeniem w środowisku bibliotekarskim stały się zjazdy bibliofilów, a następnie samodzielne zjazdy bibliotekarzy w kraju. Równocześnie ZBP widział potrzebę współpracy międzynarodowej m.in. przystępując do Międzynarodowego Komitetu Bibliotecznego (przekształconego w 1929 roku w Międzynarodową Federację Stowarzyszeń Bibliotekarzy - IFLA).

W 1927 roku powołano do życia kwartalnik Przegląd Biblioteczny pod redakcją Edwarda Kuntzego. Pismo stało się oficjalnym wydawnictwem periodycznym związku, poświęconym teorii i praktyce bibliotekarskiej. Od 1937 roku członkowie związku otrzymali, obok Przeglądu Bibliotecznego, także Bibliotekarza - czasopismo wydawane we współpracy z Biblioteką Publiczną m.st. Warszawy, a poświęcone sprawom bibliotek publicznych.

Przedstawiciele ZBP uczestniczyli czynnie w międzynarodowych kongresach, wygłaszając referaty, przedstawiając inicjatywy i propozycje rozwiązań w zakresie bibliotekarstwa. Ponadto artykuły i notatki informacyjne z działalności ZBP ukazały się w zagranicznych czasopismach fachowych.

W 1934 roku dzięki staraniom związku wprowadzono jednolite przepisy katalogowania alfabetycznego w bibliotekach państwowych, a w 1935 roku przyznano bibliotekom tytuł instytucji publicznej oraz ulgi dla przesyłek bibliotecznych.

W latach 1929-1939 działała w Warszawie w ramach związku Poradnia Biblioteczna, której głównym zadaniem było udzielanie porad i pomocy w zakresie pracy w polskich bibliotekach. Ponadto poradnia prowadziła działalność dydaktyczną, wydawniczą, a także realizowała prace naukowo-badawcze.

W sierpniu 1939 roku związek liczył 600 członków, pracujących w ośmiu dobrze zorganizowanych kołach terenowych - warszawskim, łódzkim, wileńskim, krakowskim, lwowskim, poznańsko-pomorskim, śląskim i lubelskim. Ważnym osiągnięciem tego okresu była prowadzona przez związek działalność wydawnicza.

Wybuch II wojny światowej i okupacja Polski spowodowały, że Związek Bibliotekarzy Polskich działał do 1944 roku jako organizacja tajna, skupiająca najbardziej aktywnych bibliotekarzy. Koncentrowała się na ochranianiu zbiorów polskich bibliotek przed zniszczeniem bądź ich rozgrabieniem. Bibliotekarze gromadzili wydawnictwa konspiracyjne, wspomagali też tajne nauczanie.

W 1945 roku ZBP wznowił działalność jako Związek Zawodowy Bibliotekarzy Polskich, który w 1946 roku połączył się z archiwistami, tworząc Związek Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich. Obecną nazwę stowarzyszenie przyjęło w 1953 roku.

SBP kontynuowało swoją działalność, nie odstępując od wartości, jakie przyświecały jego założycielom i które zajmowały trwałe miejsce w służącej czytelnictwu działalności środowiskowej bibliotekarzy. Statut z 1953 roku określał SBP jako organizację społeczną o charakterze fachowym i naukowym, skupiającą w swoich szeregach pracowników bibliotek oraz osoby związane zawodowo lub naukowo ze sprawami bibliotekarstwa. Ponadto kwalifikował ogół bibliotekarzy jako pracowników kultury i nauki, przewidywał podnoszenie ich kwalifikacji zawodowych oraz określał naukowe i badawcze zadania bibliotekarzy w zakresie bibliotekarstwa, bibliografii i wiedzy o książce. Działalność stowarzyszenia opierała się na pracy bibliotekarzy skupionych w sekcjach i referatach. Program działania SBP obejmował działania na rzecz stabilizacji zawodu, opracowanie pragmatyki zawodu, utrzymanie wyższych studiów bibliotekoznawczych, utworzenie Instytutu Książki i Czytelnictwa oraz rozpoczęcie budowy Biblioteki Narodowej. Tak rozumianą działalność SBP łączyło z otwarciem na świat.

Polscy bibliotekarze byli zapraszani jako eksperci do międzynarodowych organizacji. Byli też inicjatorami powoływania nowych zespołów problemowych IFLA, przewodniczyli komisjom lub zasiadali we władzach federacji. Bibliotekarze polscy korzystali ze stypendiów w bibliotekach europejskich i uczestniczyli w kursach bibliotekarskich, organizowanych za granicą.

Do IFLA wysłano szereg ekspertyz i informacji, m.in.: obszerną informację o stanie szkolnictwa bibliotekarskiego, dane dotyczące egzemplarza obowiązkowego, informację o współpracy bibliotek w zakresie gromadzenia zbiorów, o statystyce wydawniczej. Bardzo wysoko została oceniona aktywność Polski w przedsięwzięciach związanych z ujednoliceniem zasad katalogowania. W wyniku starań SBP członkami IFLA zostały: Biblioteka Sejmowa, Główna Biblioteka Lekarska i Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego.

W Polsce były organizowane międzynarodowe seminaria i konferencje. Wytyczyły one kierunek działań SBP dążący do ujednolicenia polityki bibliotecznej w kraju i do konsolidacji zawodu bibliotekarskiego, a także przenoszenia doświadczeń i standardów zagranicznych do polskiego bibliotekarstwa. SBP uczestniczyło aktywnie w pracach nad nowelizacją dekretu o bibliotekach, a następnie w pracach nad projektem ustawy o bibliotekach.

W 1961 roku z inicjatywy SBP po raz pierwszy w ramach Dni Oświaty, Książki i Prasy był obchodzony Dzień Bibliotekarza.

Poza pracami nad projektem ustawy o bibliotekach w SBP dominowały problemy związane ze współpracą bibliotek różnych typów w skali ogólnokrajowej oraz dążenie do rozwijania integracji środowisk bibliotekarskich."

Artykuł pochodzi ze strony EBIB